Zaćma - Katarakta

"...W tym czasie przyszło jednakże nieszczęście (mowa o początku XX wieku - przyp.autora). Claude Monet zauważył, że pogarsza mu się wzrok. Czerwienie zaczęły wyglądać brudno, róże blednąć, a z głębszymi odcieniami barw nie dawał sobie rady zupełnie. Przyczyną była zaćma. Oznaczało to bolesną operację i przymusowy sześciomiesięczny odpoczynek..."

(Denis Thomas - "Świat Moneta" - wyd. Arkady).

Co to jest zaćma i jakie są objawy

Zaćmą (Cataracta) nazywamy zmętnienie naturalnej soczewki oka, która położona jest do tyłu od tęczówki i źrenicy. U zdrowej osoby soczewka, czyli przezroczysta struktura w środkowej części oka, jest czysta. Pozwala ona przenikać światłu do tylnych części aparatu wzroku. W momencie, gdy jej część staje się mętna (nieprzeźroczysta), przestaje przepuszczać światło. Z czasem, plamy na soczewce powiększają się i powielają. Wraz z ograniczoną ilością światła przedostającego się przez soczewkę, obraz staje się niewyraźny i przymglony. Tak zmieniona soczewka nie jest w stanie prawidłowo skupić promieni świetlnych wpadających do oka na siatkówce i jest przyczyną takich dolegliwości jak:

• zamglone lub rozmazane widzenie,

• gorsze widzenie w nocy lub w jasnym świetle,

• osłabienie widzenia barw,

• narastająca krótkowzroczność objawiająca się początkowo używaniem stopniowo coraz słabszych okularów do czytania przy jednoczesnym pogorszeniu się widzenia z dali.

Kiedyś zaćma starcza dotykała ludzi w wieku od 60 do 70 lat. Teraz zapadają na nią także osoby 45-letnie. Oznacza to, że granica wieku związana z rozwojem zaćmy znacznie się obniżyła.

Przyczyny powstania zaćmy

Najczęstszą przyczyną powstania zaćmy są zmiany tkanek oka związane z procesem starzenia się organizmu. Innymi przyczynami prowadzącymi do rozwoju zaćmy są: choroby ogólnoustrojowe (np. cukrzyca), przebyte urazy oka, przewlekłe leczenie niektórymi lekami (np. preparaty sterydowe) oraz przebyte zabiegi operacyjne oka. Powstanie zaćmy może mieć również podłoże dziedziczne i występować ona może zdecydowanie częściej w niektórych rodzinach.

Za głównego sprawcę uważa się proces starzenia — co najmniej 99% osób cierpiących na zaćmę (pozostałe 1% rodzi się z zaćmą wrodzoną)

Leczenie

Jedynym sposobem leczenia zaćmy było i jest operacyjne usunięcie zmętniałej soczewki z oka.

Operacje zaćmy wykonywane były, choć trudno w to uwierzyć, już kilka tysięcy lat temu! Pisano o nich w Kodeksie Hammurabiego, Księgach Wedy i Kodeksie Medycznym Hipokratesa. Historyczne już dziś metody to: zepchnięcie zmętniałej soczewki igłą do wnętrza oka (początek naszej ery), wypchnięcie zaćmy na zewnątrz oka (XVIII wiek), usunięcie zaćmy przy pomocy mrożącej sondy (tzw. krioekstrakcja - metoda opracowana przez Polaka profesora Tadeusza Krwawicza w 1960 roku i rozpowszechniona wówczas na całym świecie!).

Nasza wiedza na temat zaćmy często opiera się na stereotypach. Choroba uchodzi za trudną do wyleczenia, a operacja zaćmy za skomplikowaną. W wyniku tego błędnego założenia wiele osób odkłada na ostatnią chwilę, decyzję o poddaniu się zabiegowi chirurgicznemu. Prawda natomiast jest taka, że: im wcześniej, tym lepiej dla oczu.  Obecnie zdanie -"zaćma musi dojrzeć"- trzeba odłożyć do archiwum!

Metoda fakoemulsyfikacji umożliwia operowanie zaćmy w każdym jej stadium. Operację wykonuje się w warunkach ambulatoryjnych, w znieczuleniu miejscowym - podaje się krople znieczulające do worka spojówkowego. W miejsce usuniętej zaćmy wkłada się odpowiednio dobraną sztuczną soczewkę, dzięki której nie trzeba, jak dawniej, nosić grubych okularów. Co więcej np. krótkowidzowi czy dalekowidzowi tak dobiera się moc sztucznej soczewki, aby wreszcie dobrze widział w dal bez okularów! Po 1 godzinie od operacji pacjent może wrócić do domu. Przeszkodą do operacji nie jest już ani wiek pacjenta, ani większość chorób internistycznych.

Im prędzej chory podda się operacji, tym większe szanse szybkiego powrotu do zdrowia. Kiedyś uważano, że zaćma musi się rozwinąć, by dojrzeć do operacji. To błędne przekonanie wynikało ze stosowanych dawniej, przestarzałych metod operacji. Nowoczesne techniki usuwają zaćmę już we wczesnym stadium. Co więcej, jeśli choroba jest zaawansowana, wzrasta ryzyko powikłań. Trzeba np. użyć więcej ultradźwięków podczas operacji i w związku z tym oko potem dłużej dochodzi do siebie.

Zabieg fakoemulsyfikacji

Co powinieneś wiedzieć!!

Badania naukowe wykazały, że jeśli chcemy opóźnić proces rozwoju zaćmy, trzeba jeść dużo warzyw i owoców zawierających przeciwutleniacze. Wskazany jest zdrowy tryb życia, niedopuszczanie do nadwagi, racjonalne odżywianie. Ryzyko zaćmy zwiększają niektóre choroby, np. źle prowadzona cukrzyca oraz niektóre leki np. stosowane w jaskrze.

Ciekawostki ze świata

42-letni elektryk z Kalifornii został porażony prądem o napięciu 14 tys. woltów. Prąd dotarł do jego nerwów wzrokowych i spowodował powstanie zaćmy. Lekarzy zdziwił jej kształt: pacjent miał w oczach gwiazdy - informuje livescience.com.

Dlaczego zaćma przybrała taki kształt? Naukowcy nie są tego pewni. Podczas eksperymentów na zwierzętach, po porażeniu nerwu wzrokowego prądem, na powierzchni soczewki tworzyły się najpierw małe pęcherzyki. Po jakimś czasie powiększały się i łączyły się tworząc gwiazdę na powierzchni oka.